Türkiye tarımının en önemli ayaklarından biri olan hayvancılık, son yıllarda birçok krizle boğuştu. Girdi maliyetlerinin artışı, meraların daralması ve yem fiyatlarındaki dalgalanma derken, bir de biyolojik bir tehdit var ki çoğu zaman sessizce ilerliyor: Şap hastalığı.
Veteriner hekimler ve üreticiler şap hastalığını yakından tanır; çünkü bu hastalık, sadece hayvan sağlığını değil, doğrudan üreticinin geçimini de tehdit eder. Sığır, koyun ve keçi gibi çift tırnaklı hayvanlarda görülen bu viral hastalık, bulaşıcılığıyla bilinir. Özellikle canlı hayvan hareketlerinin yoğunlaştığı bahar ve sonbahar aylarında ülke genelinde alarm zillerini çaldırır.
📌 Şap Hastalığına Dair Türkiye’de Güncel Veriler (2024-2025):
2024 yılında Türkiye genelinde 500’ün üzerinde şap vakası bildirildi.
En çok vaka görülen iller: Şanlıurfa, Ağrı, Konya, Erzurum ve Balıkesir.
Vaka artışı, özellikle sınır bölgelerinden kaçak hayvan hareketleri ve kontrolsüz kurbanlık ticaretiyle ilişkilendiriliyor.
2025 başında Tarım ve Orman Bakanlığı 20 milyon dozluk yeni aşı kampanyasını başlattı.
Son dönemde Türkiye’nin farklı bölgelerinde yeniden şap vakaları görülmeye başlandı. Bu sadece veterinerlik sorunu değildir; bu bir kırsal kalkınma ve gıda güvenliği sorunudur. Çünkü bir ahırda şap görüldüğünde, o işletmedeki hayvanlar aylarca karantinaya alınır, süt ve et üretimi düşer, hatta bazı hayvanlar itlaf edilir. Üretici mağdur olur, tüketici ise raftaki ürünün fiyatını daha da artmış bulur.
📎 TKDK Desteği ve Biyogüvenlik Önlemleri Avrupa Birliği destekli IPARD programı kapsamında Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK), özellikle hayvancılık işletmelerinde biyogüvenlik yatırımlarını teşvik etmektedir.
TKDK tarafından desteklenen bazı önlemler:
Hayvan giriş-çıkış kontrol noktaları,
Dezenfeksiyon havuzları,
Karantina alanları oluşturulması,
Veteriner hizmetlerinin dijital takibi,
Aşılama sistemleri için otomasyon yatırımları.
Bu yatırımlar, sadece şap değil; brusella, tüberküloz gibi diğer hayvan hastalıklarıyla mücadelede de kritik öneme sahiptir.
🔍 Ne Yapılmalı? Tarım ve Orman Bakanlığı’nın aşılama ve denetim çalışmaları devam etse de, sorun sistematik bir yapısal reformla ele alınmadıkça geçici çözümler kalıcı başarı getirmeyecektir. Özellikle canlı hayvan pazarlarının kontrolü, hayvan hareketlerinin sıkı takibi, sınır kontrolleri ve bölgesel karantina uygulamaları hayati önem taşıyor.
Şap hastalığı sadece hayvanları değil, bir ülkenin üretim gücünü ve gıda egemenliğini tehdit eder. Bu nedenle, şapla mücadele yalnızca veterinerlere bırakılmamalı; üreticiler, yerel yönetimler, merkezi idare ve tüketiciler bu zincirin bir parçası olarak bilinçlenmelidir.
Unutmayalım ki sağlıklı hayvan, sağlıklı toplum demektir. Türkiye’de şapla mücadele, kırsalın sesi duyuldukça ve bilime kulak verildikçe başarıya ulaşacaktır.
