Toprağa Açılan Kredi

Tarım, sabır işidir. Ama sabır tek başına yetmez. Tohumun toprağa düşmesi için önce bir imkân gerekir. İşte tarımsal kredi, tam da bu noktada ortaya çıkmıştır: Toprağın ihtiyacı olan zamanı ve imkânı satın almak için.

Tarımsal kredi yeni bir kavram değil. İnsanlık, toprağı ekip biçmeye başladığı andan itibaren borçlanmayı da öğrendi. Mezopotamya’da çiftçiye verilen tahıl borçları, Orta Çağ’da hasat zamanı geri alınan ürün payları… Hepsi bugünkü tarımsal kredinin ilk adımlarıydı. Ancak o dönemlerde kredi, üreticiyi koruyan değil, çoğu zaman onu toprağa daha da bağımlı kılan bir araçtı.

Asıl kırılma, devletlerin tarımı stratejik bir alan olarak görmesiyle yaşandı. 19. yüzyılda Avrupa’da kurulan tarım bankaları ve kooperatifler, “çiftçi üretmezse şehir doyar mı?” sorusunun cevabını arıyordu. Finansman artık bir ayrıcalık değil, üretimin sürdürülebilirliği için bir zorunluluktu.

Osmanlı’da 1863’te kurulan Memleket Sandıkları, tarımsal kredinin bu topraklardaki ilk kurumsal adımı oldu. Cumhuriyet’le birlikte bu anlayış güçlendi; Ziraat Bankası, çiftçinin yalnızca bankası değil, üretimin ortağı olarak konumlandı. Tarımsal kredi, kalkınma politikalarının temel unsurlarından biri haline geldi.

Bugün ise tablo daha karmaşık. Girdi maliyetleri artıyor, iklim değişikliği üretimi belirsizleştiriyor, kredi ise çoğu zaman çözüm olmaktan çok yeni bir risk alanına dönüşüyor. Faizi, vadesi ve geri ödeme takvimi toprağın doğasına uymadığında, kredi üretimi desteklemek yerine çiftçinin yükünü artırıyor.

Oysa tarımsal kredi bir borç değil, bir güvendir. Çiftçiye “ek, üret, yalnız değilsin” demenin ekonomik karşılığıdır. Doğru planlanmış bir kredi, sadece bir çiftçinin değil, bir ülkenin gıda güvenliğini ayakta tutar.

Bugün yeniden şu soruyu sormak zorundayız:

Tarımsal kredi gerçekten üretim için mi var, yoksa sadece bilanço kalemi mi?

Toprak hâlâ cömert. Ama kredi, toprağın dilini anlamazsa bereket değil, borç üretir.