Avrupa’da BSH Ev Aletleri Grubu’nun İspanya’daki fabrikasını kapatıp üretimini Polonya ya da Türkiye’ye taşıma kararı, Avrupa endüstrisinin içinde bulunduğu ciddi sorunu tekrar gün yüzüne çıkardı. 650’den fazla işçinin işsiz kalmasına yol açacak bu hamle, aslında yalnızca tek bir fabrikanın kapanması değil, Avrupa’nın ekonomik ve stratejik geleceği açısından kritik bir kırılma noktasıdır. Çünkü bu örnek, kıtadaki sanayileşmenin gerilemesi, iş gücü piyasasında adaletsizliklerin artması ve AB’nin küresel rekabet gücünün zayıflaması riskini beraberinde getiriyor.
Sanayinin Avrupa’dan Kayması: Nedenleri ve Etkileri
Öncelikle, şirketlerin üretimlerini daha düşük maliyetli ülkelere kaydırma eğilimi aslında uzun süredir var. Ancak son yıllarda bu trend, enerji fiyatlarının yükselmesi, jeopolitik belirsizlikler ve uluslararası ticarette korumacı politikaların artmasıyla daha da hızlandı. AB içinde enerji maliyetlerinin yüksek olması, Polonya ya da Türkiye gibi ülkelerdeki daha ucuz iş gücü ve hammadde fiyatları, şirketler için cazip alternatifler yaratıyor. Ayrıca ABD-Çin arasındaki ticaret savaşları ve Donald Trump döneminde başlayan gümrük vergileri, küresel tedarik zincirlerini karmaşıklaştırarak şirketlerin daha esnek ve düşük maliyetli üretim merkezleri aramasına neden oldu.
Avrupa açısından bakıldığında, bu durum sadece iş kaybı değil; ekonomik bağımsızlık ve stratejik özerkliğin erozyonu anlamına geliyor. Özellikle otomotiv, makine ve teknoloji gibi kritik sektörlerde üretimin dışarıya taşınması, AB’nin teknolojik üstünlüğünü ve küresel rekabet gücünü olumsuz etkiliyor. Uzun vadede bu, Avrupa’nın sanayi devrimiyle kazandığı ekonomik gücün kaybına yol açabilir.
Avrupa Parlamentosu’nun ve Üye Ülkelerin Alabileceği Önlemler
1. Yasal Çerçevenin Güncellenmesi ve Daha Sıkı Düzenlemeler
Mevcut toplu işten çıkarma direktifi 25 yıl önce kabul edildi ve günümüzün iş gücü piyasasının dinamiklerini yansıtmıyor. Avrupa Parlamentosu, bu direktifi revize ederek, şirketlerin üretimi düşük maliyetli ülkelere taşımasını engelleyecek hükümler getirebilir. Örneğin, üretim yerinin değiştirilmesi durumunda işçilerin korunmasına yönelik daha güçlü tazminatlar, taşınma kararlarının önceden bildirilmesi ve onay alınması gibi yükümlülükler getirilebilir. Ayrıca, şirketlerin “sosyal dumping” yani düşük ücretli ülkelerde üretim yaparak AB içindeki işçilerle haksız rekabet yaratmasının önüne geçmek için cezai yaptırımlar uygulanabilir.
2. Vergisel ve Teşvik Politikalarının Yeniden Tasarlanması
Avrupa içinde üretimi cazip kılmak için vergisel teşvikler artırılmalı, bürokratik engeller azaltılmalıdır. Yenilikçi ve yüksek teknolojili yatırımları destekleyen Ar-GE fonları genişletilebilir. Şirketlere, üretimlerini AB içinde tutmaları için doğrudan finansal destekler veya vergi indirimleri sağlanabilir. Böylece, iş gücü maliyetlerindeki fark kapatılamasa da teknoloji, kalite ve inovasyonla rekabet gücü artırılabilir.
3. Enerji Maliyetlerinin Düşürülmesi ve Yenilenebilir Enerjiye Yatırım
Avrupa’da enerji fiyatları, özellikle fosil yakıtlara bağımlılığın azalması ve Rusya ile yaşanan jeopolitik krizler nedeniyle yükseldi. AB’nin, yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırımı hızlandırarak ve enerji arz güvenliğini artırarak enerji maliyetlerini makul seviyelere çekmesi gerekiyor. Bu, sanayi üretimi için kritik bir adım çünkü enerji maliyetleri doğrudan üretim maliyetlerini etkiliyor.
4. Üye Ülkeler Arası Ücret ve Çalışma Standartlarında Uyumun Sağlanması
AB ülkeleri arasında ücret ve çalışma koşulları açısından büyük farklılıklar bulunuyor. Bu fark, şirketlerin ucuz iş gücü arayışıyla taşınmasını teşvik ediyor. Avrupa düzeyinde asgari ücret standartları ve çalışma hakları konusunda uyumlu politikalar geliştirilmelidir. Böylece, ülkeler arası “ücret rekabeti” azaltılarak iş gücünün korunması sağlanabilir.
5. Stratejik Sektörlerde Üretimin AB’de Kalmasının Teşvik Edilmesi
Otomotiv, savunma, teknoloji gibi kritik sektörlerde üretimin Avrupa’da kalmasını sağlamak için özel programlar geliştirilmeli. Bu sektörlerdeki yatırımlar teşvik edilmeli, kritik teknolojilerin geliştirilmesine öncelik verilmeli. Böylece, sadece ekonomik değil, aynı zamanda stratejik bağımsızlık da sağlanmış olur.
6. İş Gücünün Yeniden Eğitimi ve Sosyal Koruma Mekanizmalarının Güçlendirilmesi
Üretim taşınsa bile, işsiz kalan işçilere yönelik etkin yeniden eğitim programları hayata geçirilmeli. Yeni beceriler kazandırılarak işgücünün diğer sektörlere adapte olması sağlanmalı. Ayrıca sosyal yardım ve istihdam destek mekanizmaları genişletilerek iş kaybının toplumsal etkileri azaltılabilir.
Geniş Perspektiften Değerlendirme
Avrupa’nın üretim merkezlerini kaybetmesi sadece ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda bir kimlik ve bağımsızlık sorunudur. AB’nin “stratejik özerklik” hedefi bu nedenle kritik önem taşıyor. Kıta, küresel ticaretin giderek daha karmaşık ve korumacı hale geldiği bir ortamda, kendi sanayi tabanını güçlendirmeli ve üretimini elinde tutmalı. Yoksa düşük maliyetli iş gücü ve hammadde arayışı içinde şirketlerin başka ülkelere kayması, Avrupa’nın ekonomik anlamda gerilemesine neden olabilir.
Öte yandan, şirketlerin taşınma kararlarını sadece cezalarla engellemek uzun vadede sürdürülebilir değil. AB, aynı zamanda rekabetçi ve inovasyona dayalı bir ekonomik ortam yaratmak zorunda. Bu da daha sadeleşmiş düzenlemeler, güçlü Ar-GE destekleri ve enerji maliyetlerinin düşürülmesiyle mümkün olabilir.
Sonuç olarak, Avrupa Birliği’nin üretimin başka ülkelere kaymasını önlemek için bütüncül, akılcı ve kararlı politikalar geliştirmesi şart. Hem işçileri korumak hem de kıtanın küresel rekabette güçlü kalmasını sağlamak için yasalar, ekonomik teşvikler ve sosyal politikalar bir arada uygulanmalı. Aksi takdirde, Avrupa’nın sanayi kaybı hızlanacak ve ekonomik egemenliği ciddi biçimde zarar görecektir.
Kaynak: Euronews
