Avrupa’da bir üniversite diploması hâlâ altın bilezik sayılıyor. Yeni açıklanan Eurostat verileri de bunu kanıtlıyor: Avrupa Birliği ülkelerinde üniversite mezunlarının işsizlik oranı, genel nüfusa göre ciddi oranda daha düşük. AB ortalamasına baktığımızda, genel işsizlik %5,9 iken üniversite mezunları arasında bu oran %3,8’e kadar geriliyor.
Çekya, Polonya, Almanya gibi ülkelerde üniversite mezunlarının iş bulma şansı çok daha yüksek. Çünkü orada üniversite okumak, iş hayatına doğrudan bir geçiş anahtarı gibi görülüyor. Ama bu tablo Türkiye’de bambaşka bir şekilde karşımıza çıkıyor.
*Türkiye, Avrupa’da tek başına istisna
Eurostat verilerine göre, Türkiye üniversite mezunlarının genel nüfustan daha yüksek işsizlik oranına sahip olduğu tek Avrupa ülkesi. Türkiye’de üniversite mezunlarının işsizlik oranı %9,2 iken, genel nüfustaki işsizlik oranı %8,8. Bu fark küçük görünse de çok büyük bir mesaj veriyor: Türkiye’de üniversite okumak, iş bulmayı kolaylaştırmıyor.
Bu sadece bugüne özel bir durum da değil. Veriler gösteriyor ki Türkiye’de 2011’den bu yana üniversite mezunlarının işsizlik oranı, hep genel nüfustan daha yüksek. Bu durum tam 12 yıldır devam ediyor ve başka hiçbir Avrupa ülkesinde böyle bir tablo yok.
*Bu tablo neden oluştu? Çok üniversite ama az iş
Türkiye’de özellikle son 20 yılda üniversite sayısı ve öğrenci sayısı hızla arttı. 2003 yılında sadece 53 devlet üniversitesi varken, bugün 129 devlet, 75 vakıf olmak üzere toplamda 204 üniversite var. Üstelik 2019 yılında Türkiye, Avrupa’da nüfusuna oranla en fazla üniversite öğrencisine sahip ülke oldu.
Ancak OECD’nin de vurguladığı gibi, bu hızlı büyüme beraberinde kalite sorunlarını getirdi. Üniversite sayısı artarken, diploma gerektiren işlerin sayısı aynı hızda artmadı. Yani mezun sayısı fazlalaştı, ama nitelikli iş sayısı aynı ölçüde çoğalmadı.
Sonuç olarak üniversite diplomasının iş bulmaya sağladığı avantaj, özellikle Türkiye’de eski gücünü kaybetti.
* Eğitimle iş dünyası arasındaki kopukluk
Bir diğer önemli nokta da üniversitelerde verilen eğitim ile iş dünyasının ihtiyacı arasındaki uyumsuzluk. Türkiye’de özellikle STEM (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) gibi alanlarda mezun oranı düşük kalıyor. Bu da piyasada çok aranan teknik becerilere sahip gençlerin sayısını azaltıyor.
OECD yetkilileri de “Üniversite diplomasına sahip olmak, artık Türkiye’de iş bulmak için yeterli değil” derken, bu durumun uzun vadede gençlerde büyük bir hayal kırıklığı yarattığını söylüyor.
*Diğer Avrupa ülkelerinde durum nasıl?
Avrupa’da üniversite okumak hâlâ önemli bir avantaj. Örneğin İspanya’da genel nüfustaki işsizlik oranı %11,4 iken, üniversite mezunlarında %6,9. Aradaki fark 4,5 puan. Romanya, Slovakya ve Macaristan gibi ülkelerde de üniversite mezunları çok daha kolay iş bulabiliyor.
AB ortalamasında üniversite mezunlarının işsizlik oranı, genel nüfusunkinden yaklaşık %55 daha düşük. Türkiye ise tam tersine, üniversite mezunlarının iş bulması daha da zor.
*Peki çözüm ne?
OECD’ye göre çözüm, artık yeni üniversite açmak değil; mevcut üniversitelerin kalitesini yükseltmek. Eğitim programlarını iş dünyasının taleplerine göre güncellemek, öğrencileri yalnızca teorik değil, pratik ve teknik becerilerle de donatmak gerekiyor.
Ayrıca özellikle teknoloji, mühendislik ve yazılım gibi alanlarda daha fazla mezun yetiştirmek, gençlerin iş bulma şansını önemli ölçüde artırabilir.
*Son söz: Üniversite diploması başlı başına yeterli değil
Türkiye’de uzun süredir bir gerçek var: Üniversite mezunu olmak, tek başına iş bulmayı garantilemiyor. Mezun sayısının hızla artmasına rağmen, bu kişilerin çoğu kendilerine uygun iş bulmakta zorlanıyor. Bunun temel sebebi ise eğitim kalitesi ve iş dünyasının ihtiyaç duyduğu becerilerle öğrencilerin sahip olduğu donanım arasındaki fark.
Genç mezun işsizliğini azaltmanın yolu; daha çok üniversite açmak değil, daha kaliteli ve doğru alanlarda eğitim vermek. Ancak o zaman Türkiye, Avrupa’nın “tek istisnası” olmaktan kurtulabilir.
Kaynak: Euronews
