Türkiye ekonomisi Temmuz 2025’te sürpriz bir gelişmeyle karşılaştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan verilere göre, cari işlemler hesabı 1 milyar 766 milyon dolar fazla verdi. Piyasa beklentisi ise 1,5 milyar dolarlık bir fazla yönündeydi. Bu, ekonomistlerin ve yatırımcıların gözünde olumlu bir sürpriz niteliğinde. Özellikle dış ticaret ve hizmet gelirlerindeki hareketlilik, cari açığın finansmanında etkili oldu.
Altın ve Enerji Hariç Cari Denge Güçlü
Sadece altın ve enerji kalemleri hariç tutulduğunda, temmuz ayında cari fazla 6 milyar 29 milyon dolar olarak kaydedildi. Bu durum, Türkiye’nin temel dış ticaret kalemlerindeki performansının beklenenden güçlü olduğunu gösteriyor. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı ise 4 milyar 635 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Yıllıklandırılmış verilere bakıldığında, Temmuz 2025 itibarıyla cari açık yaklaşık 18,8 milyar dolar seviyesinde. Öte yandan, hizmetler dengesi 62 milyar dolar fazla vererek cari açığın finansmanına ciddi katkı sağladı. Birincil ve ikincil gelir dengesi ise sırasıyla 17,7 milyar dolar ve 380 milyon dolar açık verdi.
TCMB’nin açıklamasında, TÜİK’in “Uluslararası Hizmet Ticareti İstatistikleri, 2024” verileri çerçevesinde hizmetler dengesinde bazı revizyonlar yapıldığı belirtildi. Bu revizyonlar, 2023 ve 2024 yıllarında net gelirleri hafifçe negatif etkilerken, 2025 Ocak-Haziran döneminde ise pozitif etki sağladı. Temmuz ayında taşımacılık ve seyahat kalemlerinden kaynaklanan net gelirler sırasıyla 2,42 milyar dolar ve 6,21 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakamlar, Türkiye’nin turizm ve ulaştırma hizmetlerinden ciddi gelir elde ettiğini ortaya koyuyor.
Cari Açığın Finansmanı: Dış Yatırımlar ve Krediler
Cari açığın finansman kaynakları da dikkat çekici. Yıllıklandırılmış verilere göre:
Net doğrudan yatırımlar: 5,2 milyar dolar
Krediler: 23,2 milyar dolar
Ticari krediler: 3,7 milyar dolar
Net efektif ve mevduatlar: 0,1 milyar dolar
Bu kalemler cari açığın finansmanına pozitif katkı sağlarken, net portföy yatırımları 1,4 milyar dolar negatif yönlü etki yaptı. Aynı dönemde Merkez Bankası’nın döviz cinsinden net rezervi 7,1 milyar dolar geriledi. Bu, rezervlerin bir kısmının cari açığın finansmanında kullanıldığını gösteriyor.
Temmuz ayında doğrudan yatırımlar kaynaklı net girişler 1,22 milyar dolar olarak kaydedildi. Yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’ye yaptığı yatırımlar 2,03 milyar dolar artarken, yurt içi yerleşikler yurt dışında 802 milyon dolar yatırım gerçekleştirdi.
Gayrimenkul yatırımlarında ise yurt içi yerleşikler yurt dışında 253 milyon dolar, yurt dışı yerleşikler Türkiye’de 358 milyon dolar net alım yaptı. Bu durum, Türkiye’nin gayrimenkul piyasasına yabancı ilgisinin devam ettiğini gösteriyor.
Portföy Yatırımları ve Kredi Kullanımı
Portföy yatırımlarında temmuz ayında 5,1 milyar dolar net giriş gerçekleşti. Detaylara bakıldığında:
Yurt dışı yerleşikler hisse senedi piyasasında 859 milyon dolar net alış yaptı.
Devlet tahvilleri ve hazine bonolarında 1,99 milyar dolar net alış gerçekleşti.
Öte yandan yurt dışı tahvil ihraçlarında bazı satışlar görüldü, diğer sektörlerde ise sınırlı net satış gerçekleşti.
Kredi tarafında ise bankalar sadece 4 milyon dolar geri ödeme yaparken, Genel Hükümet ve diğer sektörler sırasıyla 527 milyon dolar ve 1,36 milyar dolar net kullanım gerçekleştirdi.
Diğer yatırımlar altında, yurt dışı bankaların Türkiye’deki mevduatları toplamda 2,57 milyar dolar artış gösterdi. Bu, Türkiye’ye olan yabancı sermaye ilgisinin sürdüğünü ortaya koyuyor.
Rezervlerde Artış ve Ekonominin Dengesi
Temmuz ayında Merkez Bankası’nın resmi rezervleri 18,6 milyar dolar net artış gösterdi. Bu artış, ekonominin dış şoklara karşı dayanıklılığını destekleyen önemli bir gösterge olarak yorumlanabilir.
Cari fazla ve rezerv artışı bir yandan ekonomiye güven verirken, diğer yandan portföy yatırımlarındaki çıkışlar ve rezervlerdeki dalgalanmalar dikkatle izlenmeli. Türkiye’nin önümüzdeki dönemde hem cari açık finansmanı hem de döviz rezerv yönetimi konusunda hassas adımlar atması gerekecek.
Ne Anlam Çıkarmalıyız?
Temmuz 2025 verileri, Türkiye ekonomisinin dış ticaret ve finansman tarafında dengelenmeye başladığını gösteriyor. Özellikle hizmetler dengesi ve doğrudan yatırımların güçlü katkısı, cari açığın finansmanında olumlu bir rol oynadı.
Ancak net portföy yatırımlarındaki çıkışlar ve döviz rezervlerindeki dalgalanma, ilerleyen dönemlerde ekonomi yönetiminin kritik kararlar almasını gerektirecek. Özellikle enerji ve altın gibi yüksek maliyetli ithalat kalemlerinin etkisi, cari dengeyi kırılgan kılabiliyor.
Özetle, Temmuz 2025 cari denge verileri, Türkiye ekonomisinin dış finansmana bağımlılığını azaltma ve hizmet gelirlerinden daha fazla gelir elde etme stratejisinin işe yaradığını gösteriyor. Önümüzdeki aylarda hem rezerv yönetimi hem de doğrudan yatırımların seyri, ekonomik istikrar açısından belirleyici olacak.
