Nahçıvan’dan Bakınca: Zengezur Koridoru, Türkiye ve Büyük Güçlerin Hesabı
Nahçıvan’da bulunduğum süre boyunca, bu küçük ama stratejik coğrafyanın nasıl bir “kilit nokta” olduğunu yerinde görme fırsatım oldu. Dağlar, vadiler, sınır kapıları ve tarihi dokusuyla Nahçıvan, adeta hem geçmişin hem de geleceğin kavşağında duruyor. Ancak asıl dikkat çeken, bölgenin kaderini değiştirme potansiyeline sahip Zengezur Koridoru.
Koridorun Önemi
Zengezur Koridoru, Azerbaycan’ın batı bölgeleri ile Nahçıvan’ı doğrudan bağlayacak, aynı zamanda Türkiye’yi Hazar’a ve oradan Orta Asya’ya kesintisiz ulaştıracak stratejik bir hat. Bugün Bakü’ye gitmek için Gürcistan veya İran üzerinden dolaşmak zorunda kalan yükler, bu koridorla birlikte çok daha kısa sürede hedefe ulaşabilecek.
Bu sadece bir lojistik kolaylık değil; aynı zamanda Türk dünyasının ekonomik, kültürel ve siyasi bağlarını güçlendirecek bir arter. Koridor hayata geçtiğinde; Bakü’den İstanbul’a, oradan da Avrupa’ya uzanan yeni bir ticaret hattı ortaya çıkacak.
ABD Neden Müdahil Oldu?
Zengezur Koridoru, sadece bölgesel bir proje değil; küresel güç dengelerini etkileyecek bir hamle. ABD’nin bu konuya ilgisinin üç ana nedeni var:
Rusya–Çin hattını dengelemek: ABD, Orta Asya ve Kafkasya’da Çin’in Kuşak-Yol Projesi’ne ve Rusya’nın Avrasya vizyonuna karşı alternatif hatların oluşmasını istiyor.
Enerji güvenliği ve çeşitlilik: Hazar havzasındaki petrol ve doğalgazın Batı’ya güvenli şekilde ulaşması, Avrupa’nın Rusya’ya bağımlılığını azaltmak için Washington açısından kritik.
Jeopolitik nüfuz mücadelesi: Koridor üzerinden şekillenecek Türk dünyası entegrasyonu, ABD açısından hem fırsat hem de kontrol edilmesi gereken bir jeopolitik güç odağı.
Türkiye İçin Neden Kritik?
Dış ticaret rotasının kısalması → Taşıma süresi azalacak, maliyetler düşecek, ihracatın rekabet gücü artacak.
Orta Asya pazarına doğrudan erişim → Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan’a zaman kaybetmeden ulaşılabilecek.
Enerji güvenliği → Hazar’daki enerji kaynaklarının Türkiye’ye ulaştırılması kolaylaşacak.
Jeopolitik avantaj → Türkiye, sadece ticari değil diplomatik olarak da bölgenin kilit oyuncularından biri haline gelecek.
Türkiye Neler Yapmalı?
Lojistik Yatırımlarını Hızlandırmalı
Kars, Iğdır ve Nahçıvan hattında modern gümrük kapıları, demiryolu bağlantıları ve lojistik merkezler şimdiden planlanmalı.
Türk Dünyası Ticaret Ağı Kurulmalı
Koridor açıldığında sadece mal taşımak yetmez; Türk dünyası ülkeleri arasında ortak gümrük, vergi ve yatırım kolaylıklarını içeren bir ekonomik entegrasyon modeli devreye sokulmalı.
Enerji ve Dijital Altyapıya Yatırım
Doğalgaz, elektrik iletim hatları ve fiber optik internet bağlantıları da koridorla birlikte hayata geçirilmeli. Bu hat, sadece ticaret değil bilgi ve enerji hattı da olmalı.
Bölge Turizmini Canlandırmak
Koridorun getireceği ulaşım kolaylığıyla Nahçıvan, Kars ve Iğdır bölgesi turizm açısından yeniden keşfedilmeli. Ortak kültür rotaları oluşturulabilir.
Yerel Üreticiye Yönelik Destek
Koridorla birlikte ihracat fırsatları artacağı için, bölgedeki tarım, hayvancılık ve sanayi üreticileri uluslararası standartlara hazırlanmalı.
Nahçıvan’dan ayrılırken, Zengezur Koridoru’nun aslında sadece bir “yol” olmadığını, Türk dünyasının omurgasını oluşturacak bir stratejik hat olduğunu daha net gördüm. Ancak unutmamak gerekir ki bu yolun etrafında sadece dostlar değil, küresel güçlerin de gözü var. Türkiye hazırlığını sadece mühendislik değil diplomasi planlarıyla da yapmalı.
