Büyükleri Tut, Küçükleri Serbest Bırak
Ekonomide sıkça duyduğumuz bazı cümleler vardır; kısa ama derin. “Büyükleri tut, küçükleri serbest bırak” tam da böyle bir ifade. Bu söz, ilk bakışta bir hukuk ya da güvenlik politikası gibi algılansa da, aslında günümüz ekonomi politikaları açısından oldukça kritik bir yaklaşımı temsil ediyor.
Bugün dünya ekonomilerinde yaşanan temel sorunlardan biri, kaynakların adaletsiz paylaşımı ve fırsat eşitsizliğidir. Bir yanda dev holdingler her sektörde daha da büyürken, öte yanda küçük işletmeler ayakta kalma mücadelesi veriyor. Devletin görevi burada çok net: Büyükleri kontrol altında tutmak, küçükleri ise desteklemek ve önlerini açmak.
Büyükler Denetlenmeli
Büyük şirketler ekonomide sadece üretim gücüyle değil, aynı zamanda piyasa üzerindeki etkisiyle de belirleyici oluyor. Gıda zincirlerinden enerji devlerine, bankalardan dijital platformlara kadar büyük oyuncular, çoğu zaman serbest piyasayı kendi lehlerine şekillendiriyor. Rekabet yasalarını ihlal eden uygulamalar, kartel oluşumları, tekelci fiyatlandırmalar… Bunlar hem tüketiciyi hem de küçük işletmeleri doğrudan tehdit ediyor. Bu nedenle, bu tür dev yapılar mutlaka sıkı denetime tabi tutulmalı, vergisel adalet sağlanmalı ve gerektiğinde sınırlandırılmalıdır.
Küçükler Serbest Bırakılmalı
Ekonominin can damarı aslında küçüklerdir. Esnaf, çiftçi, zanaatkâr, girişimci… Bunlar hem istihdamın hem de üretimin temel taşıdır. Ancak çoğu zaman bürokratik yükler, yüksek vergi oranları ve sermaye yetersizliği nedeniyle büyüme şansı bulamıyorlar. Halbuki, devletin bu küçük oyunculara yönelik daha esnek, daha cesaretlendirici politikalar üretmesi gerekiyor. Vergi indirimi, hibeler, düşük faizli krediler, dijitalleşme ve ihracat destekleri gibi araçlarla bu işletmelerin önü açılabilir.
Ekonomide Denge Nasıl Kurulur?
Eğer bir ekonomide büyük firmalar kontrolden çıkmışsa ve küçükler yok oluyorsa, o sistem sağlıklı değildir. Tıpkı doğada olduğu gibi, ekonomide de bir ekolojik denge gerekir. Küçüklerin yaşaması, büyüklerin büyümesini değil; kontrolsüz büyümesini engeller. İşte bu yüzden kamu politikalarında “büyükleri tut, küçükleri serbest bırak” ilkesi rehber olmalıdır.
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu denge daha da hayati bir öneme sahiptir. Ekonominin yeniden inşasında küçük girişimcinin, yerel üreticinin ve KOBİ’lerin güçlendirilmesi sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal bir gerekliliktir.
Ekonomik adalet; yalnızca büyüklere alan açmakla değil, küçüklerin hayatta kalmasını sağlamakla mümkündür. Büyükleri tutmak, ekonomiyi kontrol altına almak; küçükleri serbest bırakmak ise ekonomiyi büyütmektir.
Devlet, büyüklerin gücünü dengelemeli; küçüklerin gücünü çoğaltmalıdır.
